Još jednu godišnjicu ubistva glavnog i odgovornog urednika „Dana“ Duška Jovanovića dočekujemo sa istim pitanjem – ko stoji iza ovog zločina, na koje odgovor znaju gotovo svi u Crnoj Gori. Odgovor na ovo pitanje treba potražiti u činjenici da se svi oni koji su učestvovali u istrazi, tačnije u zataškavanju zločina i opstrukciji istrage, i dalje nalaze na čelnim pozicijama u državi. Milo Đukanović, kojeg je opozicija optužila da direktno stoji iza ubistva Jovanovića, aktuelni je predsjednik države, a tadašnji šef Državne bezbjednosti Duško Marković, koji je prijetio Jovanoviću da će stradati od njegovog metka, sada je premijer. Tadašnji predsjednik podgoričkog Višeg suda Ivica Stanković, koji je sistemom „slučajne dodjele” predmet ubistva Duška Jovanovića dodijelio svom kumu, koji je potom izrekao oslobađajuću presudu jedinom optuženom, sada je vrhovni državni tužilac, dok je Vesna Medenica, koja je tada rukovodila istragom, u međuvremenu postala predsjednica Vrhovnog suda. Tadašnji sudija Zoran Pažin, koji je Jovanovića samo nekoliko dana prije nego što je ubijen osudio po tužbi Duška Markovića, aktuelni je ministar pravde, dok je tadašnji visoki policijski funkcioner Veselin Veljović, koji je dovođen u vezu sa organizovanjem crnih trojki i prebijanjem Jovanovića, ponovo imenovan za direktora Uprave policije. Bivši operativci Državne bezbjednosti i najbliži Đukanovićevi saradnici Zoran Lazović i Duško Golubović, koji su takođe dovođeni u vezu sa ubistvom, upravo ovih dana biće vraćeni u službu i pokrivaće najodgovornije funkcije u Upravi policije.

Svi nabrojani, od prvog do poslednjeg, radili su na istrazi o ubistvu Duška Jovanovića, ili, preciznije rečeno, na zataškavanju tog zločina.

Sa druge strane, sudija Višeg suda u Podgorici Lazar Aković, koji je Damira Mandića osudio na 30 godina robije, više ne radi u tom sudu, već se bavi advokaturom. Njegova presuda je ubrzo ukinuta, a jedini osuđeni za saizvršilaštvo u ubistvu Jovanovića dobio je gotovo upola manju kaznu.

Takođe, bivši načelnik CB Podgorica Milan Vujanović sklonjen je sa te funkcije nedugo nakon svjedočenja u Višem sudu, gdje je tvrdio da je policija zaokružila istragu o ubistvu Jovanovića i da je Mandić priznao sve. On je prvo upućen u danilovgradsku srednju školu, a onda i potpuno istisnut iz policije i prebačen u jednu filijalu Uprave za nekretnine.

Kada sagledamo sve ove činjenice, odgovor na pitanje koje postavljamo petnaestu godinu zaredom je više nego očigledan.

​ Da iza ovog zločina stoji država potvrđuje i činjenica da institucije 15 godina uporno ćute o ubistvu urednika „Dana”, što radi i Damir Mandić, koji robija u hotelskim uslovima.

Tačka na suđenje optuženog za saizvršilaštvo u ubistvu glavnog i odgovornog urednika „Dana” stavljena je tek prije nešto više od godinu dana, kada mu je Sudsko vijeće Višeg suda u Podgorici kojim je predsjedavala sudija Vesna Moštrokol izreklo je jedinstvenu kaznu zatvora od 19 godina. To je bio treći sudski postupak koji je vođen u tom predmetu, a Mandić je prvo oslobođen, pa osuđen na 30 godina zatvora. Apelacioni sud je ranije preinačio odluku i Mandića osudio na 19 godina zatvora, ali je i ta presuda ukinuta.

Mandić je u žalbi koja je 2. marta pročitana u Apelacionom sudu istakao da se u ponovljenom sudskom postupku pred Višim sudom nije postupalo prema odluci Ustavnog suda Crne Gore, već da se zadovolji forma i da ga ponovo osude.

Apelacioni sud je tada zaključio da je prvostepeni sud nakon pravilne ocjene odbrane optuženog Damira Mandića i svih sprovedenih dokaza pravilno utvrdio sve odlučne činjenice koje su od značaja za utvrđivanje postojanja krivičnog djela teško ubistvo u pokušaju i krivice optuženog.

Da režim ne odustaje od pomoći osuđenom Mandiću, igrajući valjda na kartu zaborava, potvrđuje i činjenica da poslanici DPS-a već godinu dana pokušavaju da provuku predlog zakona o amnestiji koja bi obuhvatila i osuđenog za učešće u ubistvu Duška Jovanovića. Mandić bi se nakon usvajanja tog zakona mogao odmah naći na slobodi, očigledno obećanoj.

​Dodjela međunarodne novinarske nagrade

M.V.RAKČEVIĆ

---

Svijeće za Duškovu dušu
Članovi redakcije „Dana“, kao i svake godine, večeras, u 23.45, u vrijeme ubistva Duška Jovanovića, zapaliće svijeće na mjestu gdje se zločin dogodio.
Urednik „Dana” ubijen je 27. maja 2004. godine kada je ispred redakcije mučki, i iz mraka, na njega ispaljeno više rafala.


Žive pokretne mete
Iz Centra za građansko obrazovanje (CGO), uoči 27. maja, kada će se navršiti 15 godina od ubistva Duška Jovanovića, direktora i glavnog i odgovornog urednika dnevnog lista „Dan”, izražavaju zabrinutost što ovaj gnusni zločin još uvijek nije u cjelosti rasvijetljen. Od ubistva Duška Jovanovića do danas zabilježeno je 85 napada na novinare i imovinu medija, pri čemu je većina tih slučajeva ostala nerasvijetljena ili bez adekvatnog pravosudnog ishoda, što predstavlja ozbiljno ograničenje za slobodu medija i rad novinara u Crnoj Gori. Nažalost, nadležne institucije koje su dužne da štite slobodu medija i procesuiraju svako ugrožavanje ili pokušaj ugrožavanja rada novinara ovim su pokazale da im to nije u fokusu rada. - Novinari su i dalje žive pokretne mete, i to se konstatuje u svim relevantnim međunarodnim izvještajima za Crnu Goru - navodi se u saopštenju.
Dodaje se da, bez obzira na različitost stavova, Crna Gora mora da bude mjesto u kojem će pluralizam mišljenja biti njeno bogatstvo, a ne razlog za fizički napad. Članom 47 Ustava Crne Gore zagarantovana je sloboda izražavanja govorom, pisanom riječju, slikom ili na drugi način. Posebna je odgovornost na najvišim državnim zvaničnicima da svojom retorikom ne doprinose klimi netrpeljivosti prema medijima koji kritički izvještavaju o njihovom radu, odnosno da iskoriste svoj autoritet i nadležnosti da preveniraju napade na novinare.
- Takođe, oni prije svih drugih treba da insistiraju da nadležni organi ove slučajeve tretiraju kao prioritet i da ih efikasno procesuiraju - navodi se u saopštenju.
Iz CGO dodaju i da prošlogodišnji gnusni napad na novinarku Oliveru Lakić predstavlja jednu od posledica klime nekažnjivosti napada na novinare u Crnoj Gori.
- Nedopustivo je da ni nakon 15 godina ne znamo ko je naredio ubistvo Duška Jovanovića, ko je sve i na koji način u tom zločinu učestvovao, kao i da nema odgovornosti za nedjelotvorno sprovođenje istrage u ovom slučaju. Ovo direktno utiče i na trajući problem bezbjednosti novinara čija je profesija dovedena do ruba opstanka. Nema funkcionalne vladavine prava bez razrješavanja slučaja napada na novinare. Snaga države se demonstrira profesionalnim djelovanjem institucija koje moraju biti strah za one koji misle da nasiljem mogu biti veći od zakona i države, a ne obrnutno - navodi se u saopštenju.


HRA pozdravila predlog Komisije za istraživanje napada na novinare
Akcija za ljudska prava (HRA) sa žaljenjem konstatuje da se i petnaesta godišnjica ubistva glavnog i odgovornog urednika „Dana” Duška Jovanovića dočekuje bez odgovora na pitanja ko je sve učestvovao u izvršenju ubistva, ko ga je i zašto naručio i ko je odgovoran što do danas istraga nije dovela do ozbiljnijih rezultata.
- Samo je jedna osoba, Damir Mandić, okrivljena i pravosnažno osuđena kao saizvršilac, i to poslije maratonskog jedanaestogodišnjeg procesa u kome je suđenje tri puta ponavljano. Uprkos nedovoljnim rezultatima istrage i primjedbama na propuste, vođenje dosadašnje istrage od strane Državnog tužilaštva nije temeljno preispitano. Činjenica da se ubistvo osnivača i glavnog i odgovornog urednika medija koji je bio izrazito kritički nastrojen prema vlasti uopšte dogodilo, i da do danas nije rasvijetljeno, u kontinuitetu ugrožava slobodu izražavanja i vladavinu prava u Crnoj Gori. Izvještaj „Nerasvijetljeno ubistvo direktora i glavnog urednika dnevnog lista Dan Duška Jovanovića – pitanja bez odgovora”, koji je HRA objavila prije tri godine i dostavila Ministarstvu unutrašnjih poslova, Upravi policije i Vrhovnom državnom tužilaštvu, ukazuje na to da istraga ubistva nije temeljno sprovedena, odnosno, da javnosti nisu poznati odgovori na neka od najvažnijih pitanja, koja su, primjerice, dovela do otkrivanja ubica novinara Slavka Ćuruvije u Srbiji. Postavili smo pitanja: da li je adekvatno istraženo ko je sve prijetio Jovanoviću, šta su državni organi preduzeli da ga zaštite, da li je Služba državne bezbjednosti, na čijem čelu se nalazio današnji premijer Duško Marković, vodila Jovanovićev dosije i da li ga je pratila - na koja javnost do danas ne zna odgovor - saopšteno je iz te organizacije.
HRA pozdravlja odluku Komisije za praćenje istraga napada na novinare, donijetu na sjednici održanoj 11. 10. 2018. godine, da se angažuje inostrani stručnjak za istragu atentata, koji bi nepristrasno sagledao šta je sve preduzeto u istrazi ubistva Jovanovića i dao preporuke za njeno dalje vođenje, a što je bila jedna od preporuka HRA izvještaja. Komisija je 19. oktobra 2018. godine uputila dopis Vladi, u kojem je navedeno da će, u cilju otkrivanja počinilaca i nalogodavaca ubistva u slučaju Duška Jovanovića, ali i drugim slučajevima gdje je potrebno unaprijediti djelotvornost istrage, predložiti angažovanje stranog eksperta iz Evrope ili Amerike – FBI agenta iz raznih oblasti (balistike, forenzike, sudske medicine), kao što je to uradila i Uprava policije u slučaju ranjavanja novinarke Olivere Lakić. Vlada do danas nije dala komentar na ovaj predlog Komisije iz nepoznatih razloga. Očekujemo da se odgovor da bar povodom godišnjice Jovanovićevog ubistva. Apelujemo na Vladu da hitno angažuje inostranog eksperta u cilju objektivnog i posebno stručnog sagledavanja toka i rezultata dosadašnje istrage ubistva Duška Jovanovića. Takva analiza bi pomogla i rad Komisije za praćenje istraga napada na novinare i bila u opštem interesu sprovođenja pravde i obezbjeđenja vladavine prava u Crnoj Gori - poručili su iz HRA.


Dodjela međunarodne novinarske nagrade
Ceremonija dodjele međunarodne novinarske nagrade, koju Fondacija „Duško Jovanović” dodjeljuje za doprinos istraživačkom novinarstvu, biće upriličena večeras u Podgorici.